Sadzenie i pielęgnacja roślin ozdobnych - drzewa, krzewy, żywopłoty i pnącza.

                                         Uprawa drzew i krzewów ozdobnych.

Sadzenie. Zasadniczo dla drzew i krzewów wystarczy głębokie przekopanie ziemi z nawozami, takie jakie przeprowadzamy w całym ogrodzie. Większość drzew i krzewów liściastych sadzimy w okresie ich spoczynku, tzn.wczesną wiosną lub późną jesienią; natomiast drzewa i krzewy iglaste możemy sadzić wiosną i pod koniec lata; drzewa i krzewy przygotowane specjalnie do sadzenia z bryłą korzeniową mogą być sadzone przez cały rok z wyjątkiem mroźnych dni. Wiosenne sadzenie drzew i krzewów, szczególnie na glebach ciężkich, daje większą gwarancję przyjęcia się roślin, ze względu jednak na krótki okres wiosennego sadzenia większość roślin drzewiastych sadzimy jesienią. Gatunki wrażliwe na mrozy lub trudno przyjmujące się sadzimy wczesną wiosną. Z drzew należą do nich: brzoza, grab, buk, dąb, robinia i wiśnia ozdobna; zaś spośród krzewów :magnolia, migdałowiec, piwonia krzewiasta i wawrzynek.
Drzewa i krzewy iglaste oraz zimozielone sadzimy z bryłą korzeniową na wiosnę przed rozwinięciem się młodych pędów, tj. w kwietniu i na początku maja. Drugim terminem sadzenia iglastych jest koniec sierpnia i pierwsza połowa września.
Przywiezione ze szkółki drzewa oraz krzewy rozpakowujemy, sprawdzamy ich stan i dołujemy w miejscu osłoniętym tak, aby korzenie były całkowicie okryte ziemią Po zasypaniu korzeni ziemię lekko udeptujemy i obficie podlewamy. Przed sadzeniem każdą sadzonkę dobrze oglądamy, a nadłamane lub skaleczone korzenie odcinamy tuż nad złamaniem.
Dołki pod drzewa i krzewy powinny być takiej wielkości, aby korzenie mogły się w nich swobodnie zmieścić. Na dnie dołka usypujemy kopczyk z ziemi zebranej z wierzchniej warstwy gleby. W przygotowany dołek wbijamy palik takiej długości, aby po wbiciu go w ziemię na głębokość 50-70cm sięgał pod pierwszą (dolną) gałązkę korony drzewa. Górny koniec palika wygładzamy, aby nie kaleczył drzewa; natomiast dolny koniec powinien być opalony, ca zabezpieczy go przed gniciem. Najwygodniej jest sadzić, gdy sadzą dwie osoby. Jedna umieszcza drzewko w dołku i jedną ręką przytrzymuje je przy paliku, a drugą rozkłada korzenie na kopczyku tak, ab nie były podwinięte. Druga osoba przysypuje korzenie ziemią. W czasie przysypywania osoba trzymająca drzewko lekko nim wstrząsa, aby rozdrobniona ziemia dokładnie otoczyła korzenie. Po zasypaniu 3/4 dołka ziemię udeptujemy przy brzegach, a na wierzch sypiemy ziemię wybraną ze spodu dołka podczas kopania. Drzewko powinno być posadzone na taką głębokość na jakiej rosło w szkółce. Podobnie jak drzewa sadzimy krzewy, jednak nie wbijamy palika.
Bezpośrednio po posadzeniu drzew i krzewów robimy wokół nich zagłębienie i podlewamy jedną lib dwiema konewkami wody. Sadząc jesienią, po podlaniu usypujemy wokół roślin kopczyki z ziemi na wysokość ok 30cm w celu zabezpieczenia korzeni i dolnej części pnia lub pędów przed mrozem.Wiosną kopczyki rozgarniamy. Rośliny bardziej wrażliwe na mrozy zabezpieczamy na zimę owijając ich pnie, korony czy pędy słomą lub matami.
Drzewa i krzewy iglaste sadzimy z bryłą korzeniową, którą przed sadzeniem dobrze jest zanurzyć w wodzie. Doły pod rośliny sadzone z bryłami korzeniowymi powinny być odpowiednio szersze i głębsze. Gdy dolne warstwy ziemi w dołach są zbyt suche na kilka godzin przed sadzeniem zalewamy je wodą. Po posadzeniu obficie podlewami i zraszamy od czasu do czasu, aż się przyjmą. Drzewa i krzewy iglaste posadzone wiosną w dni słoneczne cieniujemy.
Podobnie jak z roślinami iglastymi postępujemy z krzewami zimozielonymi, które również przesadzamy z bryłą korzeniową. Do typowych roślin zimozielonych należy różanecznik. Wymaga on dla właściwego rozwoju odpowiednio przygotowanej gleby i stanowiska. W miejscach wyznaczonych pod różaneczniki wybieramy ziemię na głębokość 50cm, średnica dołu zależy od ilości przewidywanych roślin (różaneczniki sadzimy w rozstawie 1,5x1,5m). Dno i brzegi wykopu (jeśli gleba nie jest gliniasta) wykładamy 5-8cm warstwą gliny i lekko ją ugniatamy. Do dołu wsypujemy dobrze wymieszaną ziemię składającą się z : 1/2 torfu ogrodniczego; 1/4 ziemi bagiennej zmieszanej z przegniłym igliwiem sosnowym oraz 1/4 piasku. Posadzone rośliny bardzo obficie podlewamy, a w dni słoneczne cieniujemy.

Pielęgnacja roślin po posadzeniu.
Korony drzew liściastych przycinamy tylko raz po posadzeniu , skracając pędy o 1/2. Późniejsze cięcia ogranicza się do usuwania uszkodzonych lub krzyżujących się gałęzi. Krzewy ozdobne również przycinamy po posadzeniu. W następnych latach wczesną wiosną prześwietlamy krzewy kwitnące, tzn.usuwamy pędy złamane, bardzo stare lub zbyt silnie zagęszczające krzew. Po przekwitnięciu pędy możemy skrócić o 1/3 długości; krzewy będą wtedy foremne i obficiej zakwitną w następnym roku. Z krzewów nie mających dekoracyjnych owoców po przekwitnięciu usuwamy kwiatostany, usuwamy też odrosty korzeniowe (odcinamy je przy nasadzie ), gdyż osłabiają one krzew. Roślin iglastych po posadzeniu nie przycinamy. Pielęgnacja ich polega na podlewaniu w czasie suszy, a także jesienią, oraz na spulchnianiu  gleby i ściółkowaniu. Tylko w wyjątkowych przypadkach skraca się pojedyncze gałązki dla poprawienia pokroju lub zagęszczenia krzewu lub drzewa. Oczywiście nie dotyczy to żywopłotów z gatunków iglastych, które strzyżemy każdego roku.

Uprawa gleby pod drzewami i krzewami polega na płytkim przekopaniu na wiosnę, wyściółkowaniu torfem lub rozłożonym obornikiem w ciągu lata oraz przekopaniu późną jesienią. Drzewa i krzewy podlewamy wiosną i w pierwszej połowie lata w okresie suszy. Podlewanie jesienne ma duże znaczenie dla krzewów iglastych i zimozielonych liściastych, gdyż rośliny te nawet zimą wyparowują duże ilości wody. Nasycenie gleby wodą wokół nich przed nastaniem mrozów zabezpieczy je przed nadmiernym wysychaniem.

                            Zakładanie i pielęgnowanie żywopłotów.

Glebę pod żywopłot przygotowujemy tak jak pod krzewy ozdobne. Nie kopiemy osobnych dołów lecz jeden wspólny rów o takiej szerokości i głębokości, aby korzenie sadzonych roślin swobodnie się w nim zmieściły. Jeżeli ziemia w tym miejscu nie była odpowiednio uprawiona, kopiemy większy rów i dosypujemy żyznej gleby. Wzdłuż rowu kładziemy długą deskę z zaznaczonymi odległościami, w jakich mają rosnąć krzewy - to nam ułatwi pracę. Zaraz po posadzeniu rośliny przycinamy, aby je pobudzić do silniejszego rozkrzewiania się.
Krzewy słabo rozgałęzione przycinamy na wysokość około 15 cm nad ziemią, a silniej rozgałęzione  na wysokość 20-30cm. Drugi raz przycinamy żywopłot w rok po posadzeniu, pod koniec zimy. Tniemy go na wysokość połowy przyrostu z ubiegłego roku. W dalszych latach trzeba już ciąć żywopłot trzy razy w roku; pierwszy raz w marcu -tniemy wówczas ubiegłoroczne przyrosty- drugi raz w czerwcu - przyrosty tegoroczne - i trzeci raz w połowie sierpnia. Dopóki żywopłot nie osiągnie pożądanej wysokości, przy każdym cięciu pozostawiamy 10-30cm nowego przyrostu, później tniemy tuż przy zakończeniu przyrostu poprzedniego. Jeżeli żywopłot jest już stary i ogołocił się od dołu, warto go ściąć na wysokość 20-30cm nad ziemią, później tniemy go jak żywopłot nowo założony.

                                           Uprawa pnączy.

Pnącza trwałe sadzimy tak samo jak krzewy i o tej samej porze, tzn. jesienią, wiosną sadzimy tylko gatunki wrażliwe. Dla roślin, które mają piąć się po ścianach domów dołki musimy przygotować bardzo starannie, gdyż gleba pod murami jest zazwyczaj uboga. Dołki robimy obszerne - przynajmniej 60x60x60cm - w odległości 30cm od muru, a jałowa ziemie wybieramy i zastępujemy ją ziemią żyzną.
Pnącza samoczepne po posadzeniu przytwierdzamy za pomocą sznurka lib drutu do obiektu , który mają okrywać, aby nie rozłożyły się na ziemi. Rośliny wijące się i pnące przy pomocy wąsów lub ogonków liściowych także początkowo przywiązujemy do podpory w jednym lub dwóch miejscach.
Pnącza wrażliwe na mróz warto okrywać na zimę matami bez odczepiania od podpory, innym wystarczy w pierwszych latach po posadzeniu usypanie kopczyka z ziemi nad korzeniami.
Pnącza wymagające żyznej gleby warto co roku wyściókować obornikiem lub podlać roztworem mieszanki nawozów. Roślin tych zasadniczo nie przycinamy, aby nie psuć naturalnego, wiotkiego pokroju. Jeżeli pędy zbyt cieniują np. taras lub okno, odsuwamy je na boki i podwiązujemy. Pedy stare, suche lub zniszczone usuwamy wczesną wiosną, wycinając je u nasady.